|
(si scrijheut sins accint ''Marmite'', mins Pirsoul sicrît ''Mârmite'')
'''Li Mårmite''', c' est l' prumire gazete e walon di tos les tins. Elle a stî askepieye pa onèn imprimeu d' Nameur, [[Léopold Godenne|YopåYopôl Godenne]] .
Ele rexheut tos les dimegnes. Elle a vudî 22 ans å lonlong, et esse saetcheye disk' a 15.000 egzimplåres.
:[[Imådje: li_marmite_wi.jpg]]
:Essegne del Marmite di 1883 a 1895.
Droldimint, e [[1895]], l' årtike del mårmite divént francès !
[[Imådje: li_marmite2_wi.jpg]]
Li gazete a djoké e 1905.
==Sikepiaedje del Marmite==
E [[1883]], YopåYopôl Godene vineut di s' mete a s' boûsse come imprimeu a [[Nameur]]. Il eplaidive ene [[pitite gazete]] ki s' loméve ''La Réclame''. I l'Il ourit l' apinse di mete sacwantès fåves, inte di zeles les cene da [[Auguste Vierset]]. Come ça plaijheut bén azès djins, Godenne decida d' enonder ene gazete pår e walon. Li prumî limero a moussî foû li [[25 di måss]] 1883. Li deujhinme limero fourit saetchî a 50005.000 egzimplåres, les deus d' après a 80008.000, pu l' cénkinme et les shuvants a 15.000.
Li gazete n' esteut nén seulmint vindowe a Nameur, mins eto a [[Brussele]], dins totes les coines del Walonreye, pår a [[Paris]] et a [[Londe]].
==Aidants et sicrijheus==
Li prumire anêye, li YopåYopôl a stî aidî pa èn ome a tot fé, Pierre Tasnier (sipoté Pire del Mårmite).
Li deujhinme anêye, Monsieu Godenne bouta lu tot seu: come sicrijheu et tot l' restant.
Pus tård, i va aveur on fel côp di spale da A. Gilles (sipoté Djan d' Nameur), J. Désirant (Bibi, Don José), Albert Robert (Berthalor), [[Louis Loiseau]], Z. Hénin (Zéforisse di [[Bovegne]]), C. Petit (Titep), J. Petit, [[Léon Pirsoul]], Louis Toussaint, Xavier Bodart. ▼
▲Pus tård, i va aveur on fel côp di spale da A. Gilles (sipoté Djan d' Nameur), J. Désirant (Bibi, Don José), Albert Robert (Berthalor), [[Louis Loiseau]], Z. Hénin (Zéforisse di [[Bovegne]]), C. Petit (Titep), J. Petit, [[Léon Pirsoul]], Louis Toussaint, Xavier Bodart.
==Manaedjaedje==
Di [[1883]] a [[1894]], li gazete fourit moennêye pa YopåYopôl Godene. Di [[1895]] a [[1897]], c' est Louis Loiseau ki prinda l' [[Motî:vierna]]. Di [[1898]] a [[1900]], c' est l' soce ''[[Nameur po tot]]'' ki va manaedjî l' gazete. Après 1900, li gazete a stî rprinjhe pa ene societé ki rhouca Godenne po nd esse li directeur.
==Ôrtografeye do walon et rilomêye del Mårmite==
YopåYopôl Godenne diswalpa ene ôrtografeye da sinne. C' esteut on sistinme assez dilé l' francès. Li son ''wè'', foirt corant e namurwès (et rprezintant les scrijhas ''wè'' et ''oe''), est todi scrîscrît ''oè''. Ci sistinme la va esse shuvou pa tos les scrijheus namurwès, disk' eviè [[anêyes 1900|1905-1910]].
On pout dire ki c' est onk des prumîs egzimpes di [[linguelinwe-ehåyaedje]] et do rfondaedje do walon. Metans, ça n' a nén stî l' cas dins l' payis d' [[Tchålerwè]] so les minmes trevéns, tchaekitchaeke sicrijheu wårdant ses ptitès idêyes.
I gn a dvou aveur do tinkia inte les ancyins del Mårmite (foirdivant Louis Loiseau et Léon Pirsoul) et les cossemeus do sistinme Feller dins l' payis d' Nameur, dj' ô bén les frés [[Paul Maréchal|På]] et ([[Lucien Maréchal|Lucyin]] Maréchal.
Les waloneus ki s' ont rapoûlé åtoû del [[S.L.L.W.|Societé d' Langue]] ont rprotché al Mårmite di esse trop pôve e belès letes sicrîtes al leccion. Gn a nou scrijheu del Mårmite k' a stî rprind dins l' [[antolodjeye da Piron]].
| 