Sara coûtchantrece
Li Sara coûtchantrece (on djheut, davance, li Rio de Oro; pol Marok, c' est l' Sara marokin), c' est l' boket do Sara metou tot å Coûtchant. Il a stî colnijhî pås Espagnols disk' e 1975.
Gn a la, oficirmint, 341.000 djins (å 1î d' djulete 2005).
Istwere
candjîLes peupes do Sara Coûtchantrece ricnoxhént li suzrinnté (el beyaa) des rwès do Marok, dispu Hassan Prumî (diviè 1890-1910). Des ôtes tribus estént purade riloyeyes a des suzrins metous el Moritanreye. Mins après, les loyéns ont stî côpés do tins del colnijhance espagnole.
E 1975, li tribunå eternåcionå del Håye ricnoxhe les årgumints istorikes do Marok et del Moritanreye. Mins i rclame eto li droet des djins d' låvå di decider di leu-z avni. Adon, e ratindant k' i djhénxhe cwè, i pårtixh li Sara coûtchantrece e deus: les deus tîces bijhreces seront administrés på Marok et l' tîce nonnrece pal Moritanreye.
Adon, les Espagnols ont rexhnut foû do teritwere e moes d' fevrî 1976, après li “Vete Måtche”, on rotaedje di civils marokins disk' al frontire inte les deus payis.
Li mouvmint "Polissario" (Frente por la liberacíon del Sahara y del Rio de Oro) a stî askepyî adon, po-z espaitchî les Marokins et les Moritanyins di s' rinde mwaisse do payis. Li Polissario edjîstrêye si cmandmint a Tindouf (Aldjereye), pask' il est sotnou pås Aldjeryins.
E 1979, li Polissario vinke li Moritanreye, ki rnonce a s' boket.
Li guere kimince adon pus felmint inte li Marok eyet l' Polissario. A pårti di 1980, li Marok ocupe cåzu tot l' Sara coûtchantrece, po-z espaitchî les ôtes di s' astaler podbon sol teritwere kel Moritanreye s' end a rsaetchî evoye. Les Marokins bastixhèt des meurs di såvlon po fé limotche. I dmeure ene pitite xhirlêye di dezert, a Nonne et å Levant, kel Polissario administere lu-minme, et k' i lome "Dislaxhîs Teritweres". C' est la, a Tifariti, k' il ont fiesti, e 2006, leu 30inme aniversaire.
Sayes di racmoirdaedje
candjîGn a yeu ene peclêye di sayes di l' ONU po racmoirder li Marok eyet l' Polissario, mins les deus pårteyes candjnut d' idêye come di tchmijhe. Adon, on-z a todi fwait berwete.
Les pus nouvès sayes, c' esteut l' plan Baker I et II (2004, 2005). Li Marok les a rfuzé.
Li dierinne saye a stî enondêye pa ene rezolucion d' l' ONU do 30 d' avri 2007. Elle est rashiowe so deus atåvlas riçûs å Consey di Såvrité djusse divant, onk do Marok et l' ôte do Polissario. Ele dimande ås deus margayeus di s' ashir a ene tåve, et di djåzer cwè et kesse, direk inte di zels, mins avou les Aldjeryins et les Moritanyins ki sont la come priyîs.
Peupes do Sara coûtchantrece.
candjî- Les tribus des Rguibates, et bråmint des ôtes ocupèt des lådjès stindêyes. I djåzèt arabe hassaniya.
- Li tribu des "Ayit Ba Aamrane" (20 åcint del djin) ki paxhèt al Bijhe, djåzèt amazir del sôre techelheyt.