Ramdinne
Li ramdinne ou ramada ou cwareme muzulman ou cwareme moslimî, c' est ene termene di djune et d' rastinance po les muzulmans.
I s' fwait tins do moes lunaire do minme no.
Les rites shuvous e ramdinne sont sovint les minmes d' on payis a l' ôte, mins gn a eto des diferinces.
Li cwareme s' atchvêye al fiesse del disdjune.
Li mot "ramdinne" shuvant l' prononçaedje d' Afrike bijhrece, a dné e francès li cmon no «ramdam», ricalké e walon.
Veye rilidjeuse tins do cwareme
candjîLes cénk priyires muzulmandes sont les minmes ki do restant d' l' anêye. Ki : les djins vont leus pus bråmint al moskêye ki les ôtes moes.
Après l' cene di l' anuti, gn a ene shijhe di priyire (arabe tarâwiH). Li 27inme djoû, c' est l' nute do messaedje. On preye tote li nute, et rpasser totes les 60 sourates di l' Alcoran.
Vicaedje des muzulmans tins do ramdinne
candjîDispu l' fén do houcaedje al priyire des aireurs disk' å cmince do houcaedje al priyire di l' anuti, les djins ni vont :
- nén boere
- nén magnî
- nén coûtchî avou leu feme (leu-z ome)
Del nute, i vont magnî troes eurêyes :
- li ddjuner ou disdjuner (arabe fTor), å rompaedje do djune.
- li dinner ou soper (arabe 3echa) å mitan del nute.
- li rbanctaedje ou rcinaedje (arabe sHor) ene miete divant les aireurs.
Veye sociåle tins do ramdinne
candjîDins les payis muzulmans, tote li veye sociåle est candjeye do tins do ramada. Les ovraedjes kiminçnut pus tård, et n' nén stater a nonne. Sovint, li durêye del djournêye est racourteye.
Adon, les ramdinnîs et ramdinnresses meskoyèt leu soumay. Aprume s' i vicnut dins on payis nén muzulman, la k' i doevnut bouter ås minmès eures ki ls ôtes.
Ça fwait ki les accidints d' rôlaedje rhåssèt sovint tins do ramdinne, divins les payis muzulmans. Et emey les tchåfeus moslimîs ki djunnut dins les payis nén muzulmans.
Del nute, les djins vont voltî rinde vizite ås parints et ås cnoxhances. Adon, gn a do ramdam tote li nute ezès rowes.
Les vizites si fwaiynut ossu li djoû del fén do cwareme, k' on lome li ptite fiesse ou fiesse do disdjunaedje.
Li ramdinne dins les belès letes e walon
candjîSacwants sinnes do roman «Vera» da Lucyin Mahin si passèt tins do cwareme moslimî.