Pierre-Joseph Dosimont

Pierre-Joseph Dosimont, ki sinéve voltî "Pire-Djôzef" (Pirre Djônsef), a skepyî li 28 di måss 1868 a Årveye. S' î a-t i morou li 10 di måss 1954.

(diviè 1940)

Di s' mestî, il esteut tonlî. Avou ses frés, il a metou so pås so fotches li societé "Tomeca" ki fjheut des bûteas d' bwès, et ki vike co ouy dins les batweres di plastike.

Ouve e walon

Il a cmincî a scrire e walon k' il aveut passé swessante ans. Des tchansons k' i fjheut so des cnoxhowès airs.

Cwand i cminça a scrire e walon, i n' kinoxheut nén Djôzef Calozet, portant do viyaedje astok (Nåwinne). Cwand i l' a yeu rescontré, i s' a sintou ecoraedjî, aprume k' i l' aveut metou e rlåcion avou Jean Haust et bouter avou lu so ses rcweraedjes.

Adon, il a scrît des cints et des cints d' tecses, arimés, teyåte, prôze. Tos les papîscrîts da Pire-Djôzef Dosimont estént wårdés ås Vîs Papîs a Sint-Houbert, mins l' institucion a bagué a Årlon dins les anêyes 2010.

Les «egurniyaedjes Dozîmont», c' est tot so des cayés di scole. End a 2 metes hôt. Ene pårteye a stî fotocopieye; les papîs sont wårdés pal Rantoele.

Portant gn a eto di ses papîscrîts ki trinnént avå l' payis, come les troes cayés ritrovés a Vresse et rcopyîs pa Louis Baijot e 2009.

Gn a yeu deus schôtlêyes di tecses k' ont stî eplaideyes : L' Årdene foyowe (1944), shuvou di di L' Årdene ås côpons.

Gn a eto èn ôte livret, sins date (dandjreus e 1947), lomé Cwir et rcwir.

Les troes lives, et co des ôtes pitits livrets, ont stî imprimés pa Arthur Duchêne ås Libins.

Ses ouves sont co bén replaideyes dins les gazetes e walon "Coutcouloudjoû" eyet Singuliers.

Sol fén di s' veye, il a volou fé on motî walon (mins sovint sins l' francès). Mins gn a sacwants papîscrîts ki n' ont måy sitî rassonrés.

Come fijheu d' arimés

Come fijheu d' arimés, il a l' dår di fé moussî ene pekêye di beas mots dins ses ouves.

Li målåjhmince, c' est k' i n' respectêye waire l' avançmint del fråze walone, et fé bråmint des "rmetaedjes divant" a môde del powezeye francesse. Padecô, ça rind l' comprindaedje målåjhey. Metans

Lu lessai bout o pacawe / Quand gn’ è des compons qu’ i vaye / Et qu’ les bréches lurtièt bin roit / 'S’l’air dol choflatte qui mousse foû.

(Li laecea boût e pacawe Cwand gn a des côpons k' i våye Et k' les braijhes lurtièt bin roed S' l' air qui mousse foû del shoflete.

Come diccionairî

I cmince pa mete tos les mots k' il eploye tos les djoûs, mins gn a toplin des calcaedjes di francès avou.

Li dierin rassonraedje avize aveur sitî fwait e 1948, so on calpin ås letes. Il est evoyî a Mr R. Ruttienr (?) a Biarin.

Hant avou des ôtes waloneus

I rescontréve sovint Djôzef Calozet. I lyi a fwait èn arimé eplaidî dins les Cayés walons.

I fourit temoen da Jean Haust dins ses inketes di l' ALW.

I vneut eto voltî a Rdû, amon l' sicretaire Delaite. Si fi, Châles Delaite, onk des aidants do Rasgotaedje des bassårdinreces si sovént bén d' lu.

Ostant po rescontrer Haust e Sårtea (inte Nåwinne et Årvaye), ki po vni a Rdû, i passéve pa les bwès, tot rotant droet come èn î, «come s' il åreut yeu ene bardaxhe plantêye dins l' dos».

Hårdêye divintrinne

Adrovaedje da Djôzef Calozet dins onk di ses lives

Hårdêyes difoûtrinnes

• Sacwants d' ses scrijhaedjes rimetous e rfondou walon (so l' Aberteke).
• Des ôtes tecses (sol waibe “Li walon d’ emon nozôtes”).

==