Ouy
L' ouy ou l' iy, c' est l' organe ki sieve a vey clair, ås djins et å biesses.
C' est ene bole sititchêye dins les oxheas del tiesse et raloyeye å cervea på nier del vuwe.
Gn a èn ouy di tchaeke costé.
Pårteyes di l' ouy candjî
Gn a les pårteyes di l' ouy metowes dins l' bole ouyrece et des ôtes ådfou, mins dins l' cåvleure ouyrece.
Bole ouyrece candjî
Li bole ouyrece est returêye po ene ritocaesse toele : li blanc d' l' ouy. Sol divant, cisse-ciale divént claire come do veule, po leyî passer l' loumire. C' est l' coirnêye.
Dirî l' coirnêye: li tchambe-divant rimpleye avou l' aiwe di l' ouy (claire oumeur).
Dirî leye: li tchambe-dirî avou li spesse oumeur.
Inte les deus, come ene ronde toele trawêye à mitan ki si stind et s' rastrinde : li toele do poupå. Li fniesse k' ele leye å mitan, c' est ça l' poupå d' l' ouy.
Divins gn a éne lintile, li crustalin (lintile di l'ouy).
Li fond del bole ouyrece est racovrowe d' on texhou k' atcheteure li loumire: li rixhene. Li rixhene est fwaite di deus sôres di celules: les copales et les roketes. Les fis sinsiûles di ces celules la si vont rdjonde al miyôle di l' ouy (macula). C' est la k' atake li nier di l' ouy.
Ôtes organes del cåvleure ouyrece candjî
- musses moenneus d' l' ouy
- fene pea d' l' ouy
- troejhinme påpire
- nier ouyrece
Organes foû del cåvleure candjî
- påpires (dizeutrinne, dizotrinne)
- cis
- sorcis
- glandes ås låmes
- tchenå ås låmes
Rotaedje di l' ouy candjî
Li vuzion rote insi:
Li loumire djond l' coirnêye et passer houte. Li poupå si drouve ou s' rastrinde sorlon l' foice del loumire. Passe les tchambes divantrinne et drîtrinne et l' crustalin, k' est inte les deus , ki rashonne li loumire sol rixhene, a môde d' ene lintile ås deus vôsses.
Li rixhene analize li loumire. Metans ele pout vey u n' nén vey les coleurs. Pu evoyî l' messaedje å cervea hanetrece, pol voye do nier di l' ouy.
Les musses moteurs di l' ouy sont cmandés pa deus nier crånyins a pårt, li dvintrin et l' difoûtrin.
Li drovaedje ou l' rastrindaedje do poupå et cmandé po sistinme nierveus otonome.
Maladeyes di l' ouy candjî
senes des maladeyes candjî
- aveulté avou ou sins damadje e l' ouy
- boignté
- djontivite, coirnêyite, coirnêyidjontivite
- breya
- midriyåze et miyozisse
- tchichåds ou catches
intités malådieuses candjî
- catarake
- miyopeye et presbisreye
- glocome
- magnant må e l' ouy
- morance del miyôle di l' ouy (dégénérescence maculaire)
