Grizou

Li grizou u feu griyeu, c' est on gåz ki s' fwait tot seu dins les houyires.

Mwaissès dnêyes

Dinltins, i s' esprindeut sovint avou les ancyinnès lampes des houyeus, çou k' on loméve li feu griyeus. Eto, on-z a edvinté les kénkets d' houyeu.

Li grizou, c' est on maxhaedje di sacwants esprindåves gåz, inte di zels li metane. On nel sint nén, çou kel rind co pus traite.

Li grizou si pout esprinde, et peter (c' est l' côp d' grizou), cwand il est inte 4 et 16 åcint dins l' air des fosses. Les pus laidès esplozions, c' est cwand il est a 10%.

Ricnoxhance do grizou

Les houyeu avént ene lampe temoen, k' i metént la k' i boutént. Cwand ele si distindeut, c' esteut sene k' i gn aveut pupont d' ocsidjinne, et dandjreus do grizou avår la.

Come Cador aveut deus lampes, Douwård lyi a dmandé : - Pocwè nd avoz yeu deus ? - Çtele-ci, esplike l' ovrî e mostrant ene lampe a ôle, c' est po mete å côpmint. C' est leye ki m' prevénrè del prezince di grizou. - A ! Et comint çk' ele prevént ?

- Ès flame divént tote bleuse et télcô, ele distind. Cwand ele djoke di broûler, c' est dandjreus po nozôtes. El grizou nos mastene.

Li lampe esteut bén reclôse. Po vey si ele ni chîléve nén, on shofléve dissu divant d' dischinde e beur. Si elle åreut yeu leyî passer l' air, ele pleu leye-minme mete li feu å grizou.

E montant å poncea, Cador, meticuleus, shofléve di totes ses foices åtoû d' l' anea e vere ki protedjive li rodje flame di s' pitite lampe temoen. - Pocwè çki vs fjhoz ça, s' efôrmêye el galopin.

- C' est po vir si m' kénket ni lait nén passer l' air. Vos n' vôrîz cwand minme nén k' il eflame el grizou.