Coleur
Li coleur d' ene sacwè k' on rwaite, c' est l' sinsåsion kel cervea rçût a pårti des ouys, ki provént del wachlire del loumire ki rispite foû di ç' sacwè la. Les sôres di coleurs vont do rodje (avou l' pus grande longueur di wachlire, å violé (avou li pus ptite), et on les pout vey totes, par ôre, dins l' airdiè.
Sôres di coleurs
candjî- Li manke di coleurs :
- Les coleurs soûmintreces.
- Les maxheyès coleurs
Les tons
candjî(metous do pus foncé å pus clair)
- Tons do blanc
- blantchåd. (F. crème)
- blankinasse (F. blanc cassé)
- Tons do djaene :
- Tons do rodje :
- Tons do vete
- vert sapén.
- vert foye
- vert schite
- verdåsse
- verdinaesse
- vert-di-gris
- vert sôdård
- tons do bleu :
- bleu schaye
- bleu-bijhe (coleur di sacwants colons d' tape)
- bleu waisse = bleu rwè
- bleu marene
- bleu cir
- Tons do rôze.
- tons do brun
Coleur des biesses
candjîtchivås
candjî- bay : bruns poys sol coir avou ene noere caime, et des noers poys å dbout des pates (F. bai)
- on gris roncén / ene grijhe cavale : poys bruns, noers et blancs maxhîs (F. aubère)
- on blanc tchvå; trûté: avou des ptitès rossetès taetches, so ene blanke cote.
vatches
candjî- cabolêye vatche u cafloreye vatche: avou do blanc et ene ôte coleur, pa grossès taetches (did la, li spot : gn a nole cabolêye vatche ki n' åye des taetches).
- ene cabolêye bleu, ene cafloreye bleuwe : ene vatche blanke et bleuwe (F. Pie-bleue).
- ene cabolêye rodje, ene cafloreye rodje : ene vatche blanke et rodje (F. Pie-rouge).
- ene cabolêye rodje, ene cafloreye noere : ene vatche blanke et noere (F. Pie-noire).
colons
candjîtaetches (so les biesses u les oujheas)
candjîColeurs do vizaedje, del pea, des tchveas, des mousmints.
candjîVizaedje
candjî- rayi do solea (F. bronzé).
- rozlant.
- blanc-moirt, blanc come on moirt.
- bladje, bladjot (raece u mwaijhe santé), siblari (mwaijhe santé).
Pea
candjîMousmints
candjîLomaedjes des mousmints di sacwantès coleurs :
- cote, taeye ås poes (pitites rondès taetches).
- tchimijhe ås carimadjoyes, carimadjoylêye.
Sicolodjeye et coleurs
candjîDins l' cåzaedje di tos les djoûs
candjîLes coleurs sont ene sacwè ki fwait rispiter des sintimints muchyîs sordivintrinnmint. On pout vey çoula : Dins l' lomaedje des coleurs : insi, e walon, des novelès coleurs, po les mousmints prindèt rade des nos e francès (baije). E l' arabe marokin, li no des coleurs, minme tote simpe est dit e francès, å mitan d' ene fråze pår arabe. E Senegal, les Peuls, on peupe di l' aschate do dezert ni vlèt nén k' on deye k' i sont noers. I fåt dire k' i sont rodjes.
Essegnreçté des coleurs
candjîSimboles djenerås
candjîPo les publicisses, tote les coleurs sont assoçnêyes dins l' parfond d' nos-minmes, a des sacwès :
- les djaenes foncés et l' orandje, a l' esté, et å solea (riclames po les vacances)
- les bleus clairs å froed (riclame po les frigos, les edjaloes).
- li rôze ås radjoûs amoureus (waibes pornos)
- li blanc al purté (dins les imådjes rilidjeuses).
- li noer å diåle.
Simboles politikes
candjî- li vete al nateure et ås pårtis ecolos.
- li bleu waisse (bleu rwè) ås pårtis catolikes.
- li rodje ås comunisses et ås socialisses. Dins les waibes et les afitches, po fé rexhe des mots k' i fåt di tote foice riwaitî.
- li brun ås pårtis del foite droete (nazi, fachisses, recsisses).
- li rodje et l' djaene, c' est les coleurs-essegnes del Principåté d' Lidje, riprinjhes sol drapea walon.
Hårdêye difoûtrinne
candjî- Les coleurs e walon (prezinté e l' inglès).
Sourdants
candjî- ↑ mot saetchî do Houlot; dins l' motî d' Vervî : "minî-minene" coleur "inte les deus"