Djîsse (levî)

Pol discramiaedje des årtikes avou l' mot « djîsse », loukîz cial.

Ene djîsse ou levî, c' est on bwès u ene båre di fier, bén droete, k' on stitche ene sadju (li djîsse k' a dné l' no a l' usteye) po fé bodjî ene pezante sacwè.

E fizike (mecanike), c' est tote båre di fier ki s' aspoye ene sadju (li pont d' aspoya), po fé bodjî ene sacwè (li foice rastinrece) tot boutant u tot saetchant a ene ôte plaece sol båre (li foice motrece).

Les sôres di djîsses

Djîsse eter-aspoye

• djîsse eter-aspoye : djîsse avou l' pont d' aspoya metou inte li foice motrece eyet l' foice rastinrece (come avou ene haminte, metans). C' est come ça ki les macas ovrèt. C' est eto l' atuze des pezeas et des balances. Et di des djeus d' efants.
• djîsse eter-motrece : djîsse avou foice motrece metowe inte li pont d' aspoya eyet l' foice rastinrece (metans : li broye-djaeye, ene picete a souke).
• djîsse eter-rastinrece : djîsse avou l' foice rastinrece metowe inte l' aspoya eyet l' foice motrece (metans : po sorlever ene grosse pire avou ene haminte, les djîsse des vitesses des otos, les tént-cawe).

Mopliyaedje del foice motrece avou ene djîsse

A cåze ki l' foice motrece et l' foice rastinrece n' ont nén l' minme moumint, on pout siervi d' ene djîsse po mopliyî ene foice motrece. Adon, i fåt kel moumint del foice motrece soeye bén pus grand kel ci del foice rastinrece. Po sorlever ene pire avou ene haminde...

Ragrandixhaedje do mouvmint avou ene djîsse

Pol maca, li picete a souke, li moumint del foice motrece est pus ptit kel ci del foice rastinrece. On ptit bodjaedje del foice motrece va escourci on grand mouvmint el foice rastinrece.