Berdouxha pås ptitès djins
On berdouxha pås ptitès djins ou berdouxha d' payizans, pus djivismint, ene djåcreye, c' est on berdouxha metou e-n alaedje pa des payizans ou des ôtes djins des bassès classses.
Li no "djåcreye" provént d' on sfwait berdouxha ki s' a passé e l' France e 1358, do tins do rwè Djan l' Bon, pask' on aveut lomé ces djins la des djåkes.
E l' Waloneye, li greve di 1886 pout esse riwaiteye come on berdouxha di ptitès djins.[1]
Fime del djåcreye di 1886
candjî
Li 18 di måss 1886, a Lidje, on fiestixh des 15 ans del Comene di Paris. Li sonk ni tådje nén a esse sipårdou dissu l’ Plaece Sint-Lambiet.
Li 19 di måss, les houyeus di Djmepe-so-Mouze fijhèt greve po esse rihåssîs. Li mouvmint si ståre totavå l' Bassin lidjwès.
Li 25 di måss 1886, les greves wangnnut l’ Noer Payis. Dins les oujhenes, les ovroes [ateliers], les fosses, les machines sont djokêyes. Les fors ni broûlnut pus. Pårti d’ Fleuru, li mouvmint a radmint des arokes avou les djindåres.
Li 26 di måss 1886, les ovrîs s’ enondnut ås Cwate Bresses di Djilî. Li police fwait astantche et les espaitchî d’ avancî pus lon. Les ovrîs s’ pårtixhnut e deus colones, ene ki va viè Dårmè l’ ôte ki s’ epwinte sol verreye Jonet et sol cene di Lodlinsåt.
Di l’ après-nonne do 26 di måss, li feu est bouté a l’ verreye et å tchestia d’ Eugène Baudoux a Djumet. A l’ vesprêye, gn a 5.000 djins k’ arivnut ås glaeçreyes di Rou-dlé-Tchålerwè. L’ Årmêye saetche dins l’ tas : cénk moirts et bråmint des macsådés. Et des ôtes ramassés pås djindåres.
Li 27, ça va continuwer. Ene flouxhe di djins va-st ataker des måjhons et l’ Abeye di Soleamont a Djilî. Gn årè co des moirts a Rou, Tcheslinea et Carnire.[2]
Sourdants
candjî- ↑ José Fontaine, Les greves djeneråles el Walonreye, Li Rantoele, ivier 2010-2011.
- ↑ José Schoovaerts,Crijhes di 1866 et 1886 : ôte tchoi k’ ådjourdu ! Li Rantoele, wayén-tins 2010.