Cawete -aedje 1

Li cawete -aedje 1, c’ est ene cawete foirt corante, kécfeye li pus corante des cawetes e walon. Elle est todi acawêye a on viebe, po fé l’ no d’ fijhaedje.

• distrure => distrujhaedje
• viker => vicaedje
• fé => fijhaedje
• mori => moraedje
• neyî => neyaedje

Li cawete -aedje est foirt vicante.

Gn a ene ôte sôre di cawete -aedje. Cisse-lale est acawêye a on sustantif.

Rîlêyes francès-walon

Po çou ki compete les rîlêyes francès-walon, li cawete -aedje si pout trover avou totes sôres di viebes e walon, ki n’ egzistèt nén dins les sfwaits mots e francès :

• eployaedje : emploi

Les mots avou l’ cawete -aedje replaeçnut pacô tote ene troke di mots e francès.

• telefonaedje : appel téléphonique
• emilaedje : envoi d'un courriel

Po fé des noûmots

Dabôrd, ele sievrè clapanmint po fé des noûmots, des clairs. Et s’ vént ele bén a pont po rastrinde li nombe di calcaedjes do francès avou l’ cawete -cion :

• atåvlaedje, propôzaedje : propôzicion (proposition)
• decidaedje : decizion (décision)
• otorijhaedje : otorizåcion (autorisation)
• iviernaedje, fordoirmaedje : hibernation

Vierbires

L’ askepiaedje di parints avou l’ cawete -aedje si pout fé eto avou sacwants vierbires. Ces mots la sont scrîts avou ene loyeure :

• raler plin => ralaedje-plin
• cori evoye => coraedje-evoye ; poirter evoye => poirtaedje-evoye

N’ a k’ kékes viebes, copurade les cis d’ sintimints, ki n’ ont pont d’ parint avou l’ cawete -aedje.

• inmer (on n’ dit nén « inmaedje » mins « amour »)

Dins li stîle

Dins li stîle, li cawete -aedje est télfeye rissintowe come trop pezants, copurade s’ i gn a sacwants mots avou -aedje ki s’ shuvèt.

Dins l’ walon spontané, on eploye pus voltî on viebe ki on no d’ fijhaedje. On conseye di fé parey dins li scrît walon, dj’ ô bén d’ uzer d’ on stîle ås viebes purade ki d’ on stîle ås nos.

Loukîz a Lucyin Mahin : "Waldim".