Îperite

Cisse pådje ci (sol tchimeye) n' est co k' on djermon, dj ô bén kel pådje est co trop tene et s' divreut ele ecråxhî ene miete. Si vos avoz des cnoxhances so ç' sudjet ci, vos nos ploz aidî, clitchîz sol loyén «candjî l' pådje» po radjouter des informåcions.

L' îperite, c' est on likide uzé pindant les gueres. L' îperite est cnoxhowe po-z årder l' pea e parfondeur.

Imådje mostrant ene molecule d' **îperite**. Ès fôrmule tchimike, c' est « C₄H₈Cl₂S ». Tchaeke coleur erprezinte èn elemint : li blanc po l' idrodjinne, li gris po l' carbone, li vete po li clôre eyet li djaene pol shoufe.

Istwere candjî

L' iperite a stî askepyî pa on tchimisse prûssyin, Fritz Harber. Sorlon des statistikes, ci likide ci åreut permetou d' axhorer 6.000 djins.^[1]

Discrijhaedje candjî

Usteye candjî

L' îperite, c' est on likide ki pout esse djaene come di l' ôle, ubén esse sins coleur.^[2] Bén k' ça fouxhe on likide, l' îperite est ossu lomé « gåz moståde » dins des lingaedjes timpesse. Avou ça k' ci likide ci pufkene podbon l' moståde.^[3]

Cwand on-z el tchåfe, l' îperite toûne a frawéns. Ci likide ci pout eto foumî disk' a divni epweznant. I reyadjit avou l' aiwe eyet rogne les metås.^[2]

Uzaedje candjî

On s' a siervi d' l' iperite timpesse tins del prumire guere daegnrece eyet dins les gueres inte l' Irak eyet l' Iran.^[4] Pindant l' guere 14-18, Fritz Harber, l' askepieu d' ciste åre ci, a metou so pî l' atacaedje d' Îper.^[5] C' est pocwè, on-z el a lomé « îperite ».

Referinces eyet sourdants candjî

[1] ttps://study.com/academy/lesson/fritz-haber-biography-inventions-facts.html

[:0-2] 2,0 et ^2,1 https://www.ilo.org/dyn/icsc/showcard.display?p_lang=fr&p_card_id=0418&p_version=2

[3] ttps://www.letemps.ch/sciences/sante/methotrexate-gaz-moutarde-chimiotherapie

[4] ttps://anr.fr/Projet-ANR-10-SECU-0002

[5] ttps://www.museedelagrandeguerre.com/histoire-grande-guerre/gaz-combat/

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]