Tchoukoudou

Li tchoukoudou, c' est ene éndjole a deus rowes al môde d' ene birôlete.

Po moenner on tchoukoudou, i fåt poûssî avou on pî eyet mete li schô di l' ôte djambe so l' éndjole.

Oridjene

Etimolodjeye

Li mot « tchoukoudou », c' est on mot-brut ki discrît li brut k' ça fwait.

Askepiance

Li tchoukoudou est foirt uzêye e Republike democratike do Congo, foiravant åtoû d' Goma, k' est ene grande comene d' èç payis la. Totfeye, l' éndjôle a stî edvintêye e Rwanda, e 1910. Il åreut falou ratinde el dijhnêye 1970, po-z endè vir dins l' province do Bijhe-Kivou. La eto k' il est peuprece dins l' redjon do viyaedje di Mouchaki, ki si trouve eto el Congo-Kinchassa.

Éndjole

L' årmêye do Congo-Kinchassa l' ûze voltî po transpoirter des prodûts, come l' amagnî.

L' adierça do tchoukoudou, c' est d' s' e siervi come éndjole po transpoirter des pezantès tchedjes, sins awè dandjî d' on moteur. Come d' efet, les djins k' ont on tchoukoudou, c' est sovint des apoirteus. Les tchedjes polnut daler åjheymint disk' a 300 kilogrames. On-z ertrouve sovint, come tchedjes, des bananes, do tcherbon u co des materiås po basti.

Po-z endè fabriker, on pout rprinde do bwès eyet do metå k' on-z end a ddja siervi. I gn a nén bråmint d' mecanike eyet d' electronike, il egzistêye des guides po-z endè fabriker onk tot seu so les fîs. Tot çk' i fåt, c' est l' poussî po-z avanci. Po l' poussî, les moenneus ont kécfeye mezåjhe di deus sakîs ki l' aspalnut. Li guidon est hôt eyet lådje. On tchoukoudou est djenerålmint deus metes lon. Come les ôtes djinres di birôletes, on n' est nén oblidjî d' aveur on permis po rôler avou. Tolminme ki ça rshonne podbon a ene birôlete, c' est afeye rwaitî tot-z estant ene varyisté d' velo.

A l' atake del dijhnêye 2020, on-z a cmincî a mete so pî des tchoukoudous avou ene cadjolete. Les costaedjes si trouvnut etur 49.500 francs congolès (16,55 €) eyet 99.000 francs congolès (33,11 €). La k' c' est possibe d' e louwer onk po 5.000 CDF (1,67 €).

Tuzance

Les tchoukoudous sont veyous come on moyén d' peter evoye del pôvrité, ubén come ene mårke di ritchesse a Goma. On-z î pout aschouter k' esse maryî a on tchoukoudeu vout dire k' on n' va nén mori di fwin. Bouter avou ene éndjole inla pout acdiner les ovreus a-z awè des grands pordjets, come basti ene måjhone åtoû d' ene veye.

Dins l' erî-tins, e 2013, l' ONU aveut uzé les tchoukoudou po-z organizer des coûsses, dins l' idêye d' ecoraedjî l' påye å Bijhe-Kivou. C' ît ossu po riscompinser les cis k' ont tchoezî d' bouter, sins s' erôler dins l' årmêye.

Foto del statuwe dorêye ki mostere on tchoukoudou, a Goma.