Linux : Diferince etur modêyes

'''Linux''' est on [[sistinme d' operance]] (ou mwaisse programe, li ci ki fwait toûrnertourner tos les ôtes) edvinté pa [[Linus Torvalds]] aidî di cints eyet di cints di programeus tot avå li daegn. Linux fwait tot çou ki vos poloz ratinde d' on sistinme d' operance (come [[Windows]], [[OS/2]], MacOS[[Mac OS]], [[Unix]]...) eyet co did pus : Linux est (pus) stocaesse, il est bråmint meyeu martchî (vos l' poloz minme avu po rén) eyet, so tot, c' e-stest on "[[libe programe]]".

I gn a bråmint des sins å mot Linux. Å cominçmint i gn aveut les libès usteyes GNU : totes des comandes do djinre Unix, l' aspougneu d' tecse [[Emacs]] eyet l' [[copileu]] G GCC. Ces programes sont eployîs so des naweas prôpietairespropiyetaires. On studiant finlandès, [[Linux Torvalds]], a yeu l' idêye d' ahiver a pårti d' rén on nawea ki rshonnéve a Unix. Après sacwants moes eyet bråmint des sayes, i rexhe ene prumire modêye di s' sistinme d' operance '''Linux''' (comaxhaedje di Linus et d' Unix).

* ''Linux'' : Li nawea Linux est l' coûrcour del copiutrece. C' est l' programe ki permet l' berdelaedje inte l' [[éndjolreye]] eyet les programes et l' uzeu. En inglès ''kernel''.

* ''[[Distribucion Linux]]'' : Bråmint des eterprijhes oudonbén des pordjets rexhèt des sistinmes complets avou '''GNU-Linux''' eyet on [[evironmint grafike]] ([[Gnome]], [[KDE]]...), des ahessåves programes (betchteu waibe, cliyint d' emilaedje, aspougneu d' tecse avançîavanci, tåvleu, evnd.). On pout les achteratchter ou pus rade les aberweter del daegntoele. C' est l' prodût ki serè eployî pa l' uzeu d' båze (ki n' est nén on éndjoleu). Deus distribucions sont ratournêyes a walon : [[Mandriva]] eyet [[SuSE|openSUSE]].

Cwè ç' ki çoula vout dire? On côp ki vos l' avoz, vos estoz libe del copyî ostant ki vos voloz, del sipåde (po rén ou tot vos fjhant payî pol siervice). Mins, come vos avoz yeu li côde sourdant (li tecse do programe), vos estoz oblidjî del diner eto, et di passer les minmes droets ki les cis ki vos avoz. Nos estans libes tertos do studyî li [[côde]] ki fwait tourner Linux, del candjî, di nifternivter dvins, del ramidrer ou del abandner dins on ridant. Li minme rîle våt po tos les programes sipårdous dizo li [[GPLGNU GnuPublic License|GNU Public License (GPL)]], come Linux.

Vos pinsez ki ça n' vos sieve a rén pace kipaski vos n' estoz nén programeu ? Hmmm... Sins ça, li ratournadjeratournaedje do programes e walon (dressêyes, messaedjes, purneas...) - n' åreut nén avu stî possibe. Oyi, vos avoz bén léjhou: e walon, li lingaedje d' amon nozôtes!

Avou des libes programes, vos avoz li lîbertéliberté di ratoûrnerratourner tot e vosse lingaedje: dressêyes, messaedjes d' aroke, documintåcion, aidance, håynaedje des dates eyet des eures... Avou sacwants bokets di sacwants programes dizo [[Windows]], c' est possibe eto, mins nén si åjheymint eyet nén si sovint ki dizo Linux, ca beacôp des programes sont csemés avou les fitchîs messaedje a pårt. Tot l' minme kî pout drovi ces fitchîs la, les lére eyet les mete dins en ôte lingaedje. Avou des programes ki n' sont nén libes, nén moyén del fé vos minme, eyèteyet les vindeus nel front por vos ki si vosse lingaedje est rindåve assez a leus ouys...

== Linux eyèteyet les "ptitès" culteures ==

Linux est bon po les "ptitès" [[tuzance culteures]] do monde etîretir: avou Linux, nos avans li lîbertéliberté do fé djåzer nos [[copiutrece éndjoles]] dins nos lingaedjes sins dvudvou aler pîler (po rén) a l' ouxh des grands vindeus eyet sins ki ça costeyecostêye en uro.

* [http://www.linuxtoday.com/news_story.php3?ltsn=1999-01-21-007-05-OP Linux eyet l' etnodiviersité]