Roemiaedje

Pol discramiaedje des årtikes avou l' mot « Roemiaedje », loukîz cial.

Li roemiaedje ou l' rimawiaedje, c' est l' mwaisse piceure fiziolodjike des roemiants.

roemiaedje d' ene vatche (espliké e walon)

berbis årdinwesse ki roemeye

I s' adjixh do rmontaedje di l' amagnî del panse, po-z esse rimawyî dins l' boke, et pu esse ravalé. L' amagnî ki rmonte et ridischinde insi si lome li roeme.

Rotaedje do rmawiaedje

Li rmawiaedje ni rote ki paski les roemiants ni mawieynut nén l' amagnî. Foiravant k' i n' ont nén l' tins, todi a l' awaite d' on magneu d' tchå k' elzès vénreut scroter.

Li yebe, waire kibroyeye, arive dins l' panse. Les gros bokets dmeurnut å dzeu. C' est zels ki vont stombyî des rçuveus d' messaedje do costé do trô d' arivêye di l' avala (cardia), ki s' drouve å moumint ki l' panse (et l' bounete) si rastrindèt, et fé rmonter li roeme.

Les gros bokets ni sårént passer e l' moliete (el vraiy sitoumak) a cåze do cint-fouyas (li troejhinme potche del pansreye) ki fwait come ene passete.

Roemiaedje et rispoizaedje

Les roemiants roemeynut purade del nute. C' est por zels ene sôre di dmey doirmaedje.

Dizôrnances do roemiaedje

On roemiant ki n' roemeye pus, c' est k' il est malåde. Li roemiaedje est don on fel sene di haiteyisté (boune santé).

Les roemiants ni rnådèt nén come les ôtes biesses ås tetes, poy ki l' ovraedje a l' evier do buzea d' avalaedje et normå por zels. Mins i polnut leyî rtchaire li roemeye dins sacwants maladeyes.