Osrotuzance

L' osrotuzance, c' est on mouvmint tuzançrece k' egzistêye dispu l' fén del dijhnêye 2010.

Les Guerîs del Djustice Sociåle ([EN] Social Justice Warriors), c' est l' no dné ås djins k' overe po li djustice sociåle. C' est sovint pa les sakîs k' i n' sont nén d' acoird avou yeusses, come sol plake, droci.

Oridjene

Asteuristé

L' osrotuzance, ça vént del tuzance inglès-cåzante, aprume amon les djins k' uznut voltî les rantoeles di soçnaedje. Houte di çoula, l' osrotuzance est foirt prezinte eyet studieye ås Uyessês.

D' ene manire pus djeneråle, li prumî côp k' ciste idêye ci a stî bouté dins on tecse, c' ît dins ene tchanson da Nile Rodgers : Your Love Is Cancelled. Avou ça ki l' osrotuzance est raloyeye a ene lene do fime estazunyin « New Jack City », k' a vudî e 1991.

Istorike

Istoricmint, l' osrotuzance egzistêye dispu l' Vî-vî-tins. Metans el Viye-viye Edjipe, el Viye-viye Grece ey el Impire romin. Tins do vintinme sieke, Staline fijha disfacer les traeces del vicance des « innmis do peupe ».

Etimolodjeye

E-n inglès, on s' sieve del fråzlete « cancel culture ». Cweki, padecô, on s' sieve ossu del fråzlete « call-out culture », minme k' il egzistêye ene diferince di sinse inte les deus. Come di djusse, « call-out culture » mostere puvite li fwait di dinoncî åk.

E walon, li mot « osrotuzance », c' est èn acmaxhaedje do viebe « osrotener » eyet do kimon no « tuzance ». Ci viebe la vént di l' almand « ausrotten », ki vout dire di fé disparexhe les djins come si ele n' avént måy egzisté.

Tuzance

Ene statuwe del Californeye k' on-z a rsaetchî, cåze di l' osrotuzance.

On cåze sovint d' osrotuzance cwand i gn a des statuwes k' on vandalize ubén k' on rsaetche. Les statuwes k' on vize, c' est djenerålmint les cis k' erprezintèt des colnijheus, u co des esclåvadjisses. Amon les rlomêyès djins rwaitêyes, on-z ertrouve, metans, Thomas Jefferson, k' ava stî prezidint des Uyessês, eyet Cristofe Colombe. Des istoryins ont clatchî k' bodjî åzès statuwes ni disface nén l' istwere. Tenawete, avou çoula, on sait « ervuzion li plaece di ces djins la dins l' espåce publik ». Ådzeu d' ça k' on sait rviziter l' istwere oficire.

Des fouytons s' ont ddja fotou di l' osrotuzance. C' est l' egzimpe k' a shuvou South Park, tot fjhant l' riclame d' ès 22inme såjhon avou èn etak (caractere noté dinsi « # ») : #CancelSouthPark ([WA] #OsrotenezSouthPark). Avou èn ôte fouyton d' imådjes estazunyin, Les Simpson, i gn a yeu on ramdam avou Apu. Ci-ci, c' est on persounaedje indyin k' est imité pa èn acteur estazunyin : Hank Azaria.

Societé

Sorlon Edelman,ene soce estazunyinne k' overe sol rilomêye des markes, 64 djins so cint acatnut, ubén houwnut d' acater, des markes cåze d' leus avuzions politikes. Tot rwaitant les djermêyes, ene estude a mostré ki les djermêyes yod eyet zeta pinsnut, å moens shijh co so dijh, ki l' osrotuzance fwait on herleme.

On trouve djenerålmint troes cas eyet troes mås a l' osrotuzance. Po cmincî avou les cas, l' osrotuzance acdine ås djins foûtrinnes di dmander des contes cwand l' sistinme del djustice n' adierceye nén s' côp. Al copete do mårtchî, ça dene ene miete di pus d' pouvwer ås sakîs ki n' end ont nén timpesse. Epwis, l' osrotuzance, c' est ene novele fôme di houwaedje d' acater ([EN] boycott), avou on sinse pus djondant des mouvmints di droets civils eyet do candjmint sociå.

Li prumî må, c' est k' l' osrotuzance, c' est ene cåze di foice foû-mzeure. Djans : ça sait afeye moenner a ene « tchesse åzès macråles ». Adonpwis, on racuze ki l' osrotuzance n' acdine nén vraiymint des candjmints sociås. Infén, on pinse eto k' ça tchesse les sakîs evoye, plamour k' i n' sondjnut nén come les ôtes volnut bén.