Cronivirûsse
Les cronivirûsses[1] ou coronivirûsses[2] ou, dins l' lingaedje corant, les coronas, c' est des virûsses k' avizèt aveur ene corone totåtoû d' zels.
Cisse corone la est fwaite di proteyenes lomêyes "picots", responsåve del tchuze del rascråwêye proye (djin, veas, poyes…).
Les coronas sont des Virûsses å Seur Ribonucleyike (virûsses a l' ARN), foirt gros po leu sôre (i contnèt 26 a 32 miyons d' båzes nuceyotidikes).
Sacwants coronivirûsses ås djins
candjî- Cronivirûsse NL63 (HCoV-NL63).
- Cronivirûsse do sindrome respiratwere griyeus et awiyant, e l' inglès "SARS-CoV, k' a cåzé des minêyes e 2003.
- Cronivirûsse do sindrome respiratwere do Mîtrin Levant (MERS-CoV), k' a cåzé des minêyes e 2013.
- Cronivirûsse del gripe chinwesse (Covid 19), k' a skepyî e l' Chine e 2019 et a stî responsåve d' ene minêye daegnrece e 2020 eyet 2021.
Sacwants coronivirûsses ås aclevåvès biesses
candjî- coronivirûsse del brontchite des poyes.
- coronivirûsse del stoumakiboylite å virûsse des coshets
- coronivirûsse d' ene sôre di schite ås veas, discrît dins les anêyes 1970.
- coronivirûsse del schite et del peritonite å virûsse des tchets.
Sourdant
candjî- ↑ Spotchaedje do prumî pî, a môde del betchete co-
- ↑ di «corone» + «virûsse» avou «i» d' loyaedje come dins [«[Wikt:borguimwaisse|borguimwaisse]]»