Suni

Suni (fr: Sugny), c' est èn ancyin ptit ban del Walonreye, rebané avou Vresse et k' a don passé del province do Lussimbork al province di Nameur.

• Sitindowe: 2.429 ha., ki 1.581 ha. c' est bwès d' comene.
• Hôteur: 365 m. a l' eglijhe, 450 m. a Sopha.
• Eplaeçmint sol Daegn: 49°48’52 N – 4°54’08 E

• Dimanants: 150 feus (1760); 940 (1817); 980 (1821); 1023 (1893)
• Sipotaedje: Macus.
• Canton: Djedene
• Arondixhmint: Dinant
• Province: Nameur
• Payis: Beldjike
• Vîs scrijhas: Suni (1657), Sugny.
• Eglijhe: Foirt viye, ritapêye e 1851, dipandeut del pårotche di Neufmanil (F), diyoceze di Reims et pwis di Metz. Rivnowe å diyoceze di Nameur e 1823
• Patron: Sint Mårtén
• Dicåce: dimègne après l' 11 di nôvimbe.
• Sourdant: Tandel VI a, 1893

Etimolodjeye

Som, sum, son, sun, vinèt di summum et gny, ny et y dissignèt ene hôteur.

Nos d' plaece

Ecarts

• Li Boune Idêye (La Boune Idéye), al croejhete del grande voye di Charleville;
• Les Prés Piret, al frontire sol voye di Sint Madje (Saint-Menges) (F);
• li molén du Gigue (Barbagnasse) sol pazea d' Bossévå,
• li Banea,
• Li Molén broûlé,
• li Teryinne (la Teriène), on defrixhmint di 5 cinses.

Aiwes

• Sourdant del Gotale, bî ki dschind so Pûsmadje
• Li Membrete, ki passe å Molén broûlé et va so Smwès a Mambe, e passant å molén Simonis (La Foret)

Istwere

A l' Ancyin Redjime, c' est onk des 3 borks del Dutcheye di Bouyon, avou basse, moyene et hôte djustice. Al djustice di Suni, on mayeur et 7 echvins estént élîs tos ls ans al Pancoûsse.

Sorcires

Suni est conou po s' fameus porcès des sorcires di 1657, rapoirté dins on manuscrît di l' epoke, et k' implikéve 3 pôves femes di Suni: Jenette Petit, Marson Huart et Catherine Robeau. Riconowes come sorcires, elle ont stî stronnêyes et broûlêyes. Li minme cas s' a passé a Djeneret

Tricbalaedjes administratifs

Suni esteut tnou a mitan indivize, på Signeur di Bôhan et ses parsounîs, tot e dmorant sometou a Bouyon.

E 1691, Suni passe a Nicolas de la Biche, signeur di Suni, pwis al famile djusk' al Revolucion. Li tchestea d' Suni a fwait plaece al sicole des gamenes e 1875.

Dizo l' Redjime francès:

• a l' an V (1797), fwait pårteye do dipårtumint di Sambe et Mouze, canton d' Djedene.
• a l' an X (1802) passe å canton d' Méziéres, arrondixhmint di Sdan, dipårtumint des Årdenes

Dizo l' Redjime holandès:

• e 1815, li 16 di djanvî, passe do canton d' Méziéres (F) å canton d' Bouyon (B).
• e 1823, divént comene di Suni, avou Badjimont et Pûsmadje.

Dizo l' Redjime bedje:

• e 1849, 24 delimitåcions do teritware di Suni et d' Donchery (F).
• e 1965, Badjimont et Pûsmadje sont rebanés a Suni.
• e 1977, avou les grands rebanaedjes, Suni est rebané avou Vresse, passant insi del province do Lussimbork al province di Nameur.

Dierinne guere

Tins del guere di 1940, i gn ourit on maki foirt actif avou l' ci d' Yåle. I gn ourit ene algarade dins les alintoûs do molén, ki les Almands ont broûlé e rprezaye et k' on lome asteure: “Li molén broûlé”.

A vey

E dschindant so Mambe, a hintche del voye, «Li tchestea del Rotche», on pik fortifyî viè l' an 1000, avou on fossé d' aiwe, en terasse elvêye po les manants, aspoyeye a ene rotche co pus elvêye, ûçk’ on voet co dins l' rotche li plaece des montants do tchestea. On crin d' rotche ki sreut on pousse. On-z î åreut rtrové on trezôr, ratoirtyî dins ene pea d' gade.