Notdjî
Notdjî[1], e francès Notger, ci fourit l' prumî prince-eveke di Lidje.
Il a skepyî e 930 ey a morou li 10 d' avri 1008.
Vicåreye candjî
I vneut do Payis Souwabe. I fourit lomé eveke di Lidje pa l' impreur Oton II e 972.
Li 6 di djanvî 980, Oton II, sol dimande da Notdjî, riclame li Principåté d' Lidje on dislaxhî payis. Ça fwait ki l' Notdjî divént l' prumî Prince-Eveke di Lidje.
Tertos n' est nén d' acoird avou çoula, inte di zels des mwaisses tinants. Insi, e 987, l' årmêye di Notdjî fwait l' sidje do tchestea d' Tchivrumont, li fé toumer et l' distrure.
Mins, å pus sovint, i va atchter des teres po ragrandi l' principåté. Vizé e 983, Dinant e 985, Tîlmont e 987, Sint-Houbert eyet Cînè e 1006.
Tant k' el conteye di Hu, Notdjî li rçût e 985.
Li veye di Lidje divént insi l' mwaisse-veye del principåté, eyet Notdjî el va diswalper pår. Les måjhones et les rowes, les meurs di retouraedje, eyet eto des bastimints rilidjeus: li catedråle Sint-Lambiet, set coledjåles et deus abeyes. Eto, li comiece va esse florixhant ey et l' acsegnmint s' î rispåd.
C' est adon k' on va lomer l' veye di Lidje l' «Atene do Nôr».
Notdjî a s' monumint a Lidje å mitan do Pont ds Åtches.
Cénk djoûs å lon, do 10 å 15 d' avri 1008, tos les grands di ç' tins la fjhît l' covoye a Lidje po vni dire leu tchaplet.
Si shuvant come prince-eveke serè Bådwin II d' Lô.
Role prumrece da Notger e l' istwere del Walonreye candjî
On-z a dit d' Notdjî :
- Ti, Lidje, ti does Notdjî å Bon Diu et pår li restant a Notdjî.
Come li lingaedje walon s' a diswalpé åtoû des payis romans d' l' evetchî d' Lidje et ki, pus tård, li Walonreye a prins s' no do no do lingaedje, on pout dire ki c' est Notdjî li cåze di l' egzistince des deus sacwès. Eyet, shuvanmint, i pout esse riwaitî come li pus vî ratayon morå del Walonreye. [2]
Måcnoxhance di l' impôrtance da Notdjî candjî
Li role da Notdjî n' est nén bén ricnoxhou, ca l' istwere del Beldjike, sicrîte bråmint pa des sconte-waloneus, a todi rclamé ki Lidje vikéve a pårt des ôtes.
Insi, e 2008, gn ourit nole ceremoneye po 1000inme aniversaire del moirt del djin. [3]
Hårdêye difoûtrinne candjî
- (fr) Si biyografeye
Sourdants & pî-notes candjî
- ↑ "Notger" (Not'guër) come "Roger", c' est do tîxhon. Les mots di cisse cogne la sont divnous e walon : Rodjî, Odjî l' Daenwès, evnd. (L. Mahin Kî çk' a sondjî a Notdjî ? divins Li Rantoele l° 47, waeyén-tins 2008.)
- ↑ L. Mahin divins "L' Rantoele" l° 47, come cial ådzeu.
- ↑ Un anniversaire oublié, Albert Deliège, divins "Ligue wallonne", djun 2008. Çouci est a rmete a totes les fiesses k' i gn a yeu e 2003 pol 100inme aniversaire del nexhance da Djôr Simenon.