Djermalance
Li djermalance u djermalåcion[1] u ralonguixhmint d' ene cossoune[2], c' est cwand ene cossoune u ene dimeye cossoune si repete sol côp dins on mot, et k' on l' ôt bén å prononçaedje.
Cisse lete la si lome ene djermalêye.
Egzimpes candjî
Gn a k' ene pougneye di mots, e rfondou walon ey e sistinme Feller, ki s' oyèt avou ene djermalêye:
Djermalance do D candjî
Avou l' dobe cawete -dimint, so on bodje ki finit pa D)
- raddimint /ʀad.di.'mɛ̃/
Djermalance do GN candjî
Djermalance do L candjî
Ele pout provni d' èn assimilaedje DL => LL: Bos d' l' Izak => Bollozak
Djermalance do M candjî
Avou l' dobe cawete -inmmint d' adviebe, so on bodje ki finixh pa M
- troejhinmmint /tʀwɛ.ʒɛ̃m.ˈmɛ̃/
Djermalance do N candjî
Mots calkés do francès candjî
Prono pårtixhrê «endè» candjî
- ènnè, 'nnè, ènn', 'nn' (sistinme Feller, e rfondou endè, ndè, end, nd, mins ki s' prononce djermalêymint. Metans dins l' fråze: «dj' end a d' keure, c' est trop målåjhey» (dj' ènn' a d' kère c' est trop malaujî) aschoûtez lu
- dner / dné (sipotcheye cogne di diner: (e Feller: «n'ner») aschoûtez lu
- nnî (aplacaedje di ndè lyi
dins les codjowaedjes candjî
Avou l' cawete di codjowaedje -nut:
- les poyes ponnut (/pɔn.'ny/)
Avou on bodje ki finit pa naziåle + n, on a pår ene triplete ortografikes -nnn-:
- i trinnnut (avå les voyes) (codjowaedje trinner) /tʀɛ̃n.ˈny/
- i rshonnnut (a leu pere) prononcî /ʀʃɔ̃n.ˈny/ (/ʀʃɛn.ˈny/ /ʀʃɔn.ˈny/)
- il amoennnut des botayes di bire /a.mwɛ̃n.ˈny/
Djermalance do R candjî
E rfondou, on va rtrover des djermalêyes dins sacwants codjowaedjes:
- i mosterrè (Feller: i mostèrerè / mostèr'rè) (codjowaedje mostrer)
Djermalance do T candjî
On prononce dobmint ene cossoune, di cåze di l' asmilaedje (fenominne Sindi):
dobe minme lete nén djermalêye candjî
Dins l' infinitif di sacwants viebes k' on a on on shuvion naziåle + lete n dins l' bodje, on a ene fåsse djeminêye:
Djermalêyes et halcrossès dobès cossounes candjî
Li djermalance est diferinne des halcrossès dobès cossounes k' on trove dins sacwants lingaedjes come li francès, l' inglès, l' almand, li walon scrît dins sacwants sistinmes di dvant Feller, u l' gåmès dins l' sistinme Thémelin.
Dins des ôtes lingaedjes candjî
arabe candjî
E l' arabe, li djermalåcion si mostere pa ene faflote (diyacritike) lomêye chedda, ene sôre di ptit doblû metou ådzeu del cossoune ridoblêye.
Li rdoblaedje del cossoune do mitan d' on viebe ås troes letes va dner on novea viebe, ki mostere k' on fwait fé l' accion.
- خَرَجَ (kharaja, /xa.ra.ʤa/): rexhe, moussî foû => خَرَّجَ (kharradja, /xar.ra.ʤa/): fé rexhe, saetchî foû, taper a l' ouxh.
Ene djermalance sins chedda s' ôt eto avou l' årtike الـ (al-, li) shuvou d' ene lete solrece (loulîz a: croejhete di l' arabe#Årtike.
kimon amazir marokin candjî
E cmon amazir marokin scrît e-n alfabet tifinar, on rdobele li lete po mostrer l' djermalance.
- ⴰⴼⵓⵍⵍⵓⵙ (afollos /a.ful.ˈlus/): li cok
Les calcaedjes di l' arabe marokin avou l' årtike لـ (l-, li) et des letes lunreces si scrijhnut eto avou ene djermalêye (loukîz a: croejhete di l' amazir#Årtike).
- ⵊⵊⴷⵉⴷⴰ (j-jdida /ʒ.ˈʒdi.da/)
Alére candjî
Louis Remacle, La différenciation des géminées MM, NN en MB, ND, Société d' Edition "Les Belles Lettres", Paris, 1984.
Sourdant candjî
- ↑ noûmots askepyîs e 2020 après ene bate di dvizes sol Wiccionaire walon.
- ↑ ratournaedje di l' inglès «consonant lengthening»