Kulturkampf : Diferince etur modêyes
Contenu supprimé Contenu ajouté
m djermon; i manke tot l' costé relidjeu, eyet l' esplicaedje do Kulturkampf ôte pårt k' el Walonreye Prûssyinne |
m rissaetchî l' categoreye linwe-ehåyaedje do walon; eto riscrît ene mite pus neute |
||
Roye 1:
{{djermon}}
[[Categoreye:Almagne
[[Categoreye:linwe-ehåyaedje
[[categoreye:istwere del Walonreye]]
Li '''Kulturkampf''' (lûte pol tuzance, en almand), c' est ene lûte politke, relidjeuse et culturele k' i gn a yeu å cmince di l' [[Impire Almand]], askepyî e 1871.
Do pont d' vuwe walon on l' lome eto '''sipotchaedje culturel prûssyin'''.
Li tchançlî d' l' Impire, [[Otto von Bismarck]], [[Prûsse|prûssyin]] eyet protestant, vout unifyî l' Impire dizo ene minme tuzance, eyet i va intrer e conflit avou les catolikes, eyet avou les minorités nén almandes (Polonès, Walons).
Sacwantès lwès siconte di l' Eglijhe catolike lyi vont rsaetchî si pouvwer; insi, les priyesses ni pôront pus cåzer d' politike dins leus pretchaedjes (1871), les scoles passèt tertotes dizo l' controle di l' Estat (1871), les djezwites sont tapés foû d' l' Impire (1872), li pouvwer politike a s' mot a dire dins l' lomaedje des priyesses (1873), eyet li mariaedje divént civil (1874 el Prûsse, 1875 dins l' restant d' l' Impire).
Sacwants walons ont bouté disconte do ''Kulturkampf'', inte di zels [[Nicolas Pietkin]], [[Henri Bragard]], [[Joseph Bastin]]. ▼
A pårti d' 1880 ces lwès sont-st adoûceyes, la ki l' cowalicion di pårtis catolikes, li ''Zentrum'', wangne bråmint des sidjes å pårlumint.
Seules vont dmorer li mariaedje civil eyet l' lwè (li ''Kanzelparagraf'') ki disfind åzès priyesses di critiker l' Estat (disk' e 1953).
== El Walonreye prûssyinne ==
Li [[Walonreye Prûssyinne]] va rsinti dobmint li ''Kulturkampf'', come tere catolike eyet come tere di tuzance walone; si bén ki sovint les Walons k' ont bouté disconte do ''Kulturkampf'' sont eto des priyesses catolikes.
▲
Li shûte nén ratindowe del politike di spotchaedje do walon, c' est kel walon a [[linwe-ehåyaedje do walon|dmoré pus lontins bén vicant]] dins les viyaedjes walons des [[Redîmés Payis]].
[[de:Kulturkampf]]
[[en:Kulturkampf]]
[[fr:Kulturkampf]]
[[nl:Kulturkampf]]
[[no:Kulturkampf]]
[[pl:Kulturkampf]]
[[sl:Kulturni boj]]
| |||