|
On '''Chwès''' u ene '''Chwesse''', c' est on vraiy Namurwès. Li mot est ene racourtixheure di ''Franchwès'', [[rifondaedje do walon|disfondowe]] vî-namurwesse di '''Françwès'''.
==LiDid la, li tite del gazete "[[Li Chwès "==]]▼==Caractere do Chwès==
* N' est nén a l' après d' ene, cwand c' est po conter ene minte, eto on dit: On vraiy Chwès d' Nameur a todi s' dit et s' disdit.
[[Imådje: chwes_dj_fr_wi.jpg]]
▲==Li gazete "Li Chwès"==
C' est ene gazete e walon askepieye e 1995 pa [[Charles Massaux]], et k' a stî li prumire fé bråmint del proze nén racontrece: des noveles, do spôrt ucobén des rpoirtaedjes touristikes. Çouci, addlé des coirnêyes pus classikes: powezeyes, vîs mestîs, rireyes. Li deujhinme gazete a pratiker li [[responda]] e walon, après [[Li Ranteule|L' Ranteule]].
[[Imådje: Li_Chwes1_wi.jpg]]
Dizo l' tite, gn a ossu ene dijhêye da Mistral redjårbêye insi: "Nosse walon, c' est les vîs fondmints di nosse patrimoenne, ki tchaeke feme et tchaeke ome î a metou ene pire d' ôr, d' årdjint u d' keuve. C' est on foirt sipès monumint, ki tchaeke a bouté po. Nosse lingaedje, c' est nosse tuzance bén da nosse, c' est l' usteye sacrêye des civilizåcions, et l' testamint ki fwait k' ene societé est moite u bén vicante."
Li dvize do Chwès, c' est: Lére "Li Chwès, c' est on bon rméde conte li neurasteneye.
Li gazete kimince pa on ratacaedje (ki s' lome "edito"), pu des biyets do '''Cwès arnåjhe''', li spot da ''Châle'' Massaux, ki c' est des rireyes so l' actouwalité (naurwesse, dinantesse, walone), ki parexhèt eto dins des ptitès gazetes di Nameur.
[[Imådje: Li_Chwes2_wi.jpg]]
Li cotnou est aloyî a çou ki s' passe aprume a Nameur et dins l' province di Nameur, mins eto e l' Årdene, et ene miete do costé d' Tchålerwè.
C' est eto ene des rålès gazetes a mete de rclames e walon.
[[Imådje: Li_Chwes_rclame_wi.jpg]]
===Li scrît walon do Chwès===
Å rvier des rvowes di belès letes come ''[[Les Cahiers Wallons]]'', li Chwès n' a måy sitî po fé ene foice po scrire avou on stîle literaire. Åresse, les sudjets ni s' î prustént nén. Eto, li corant diyalectolodjike sipepieus a sovint critiké les tecses do Chwès come estant foirt rifrancijhîs, ostant do costé do motî ki do ci del croejhete.
D' èn ôte costé, li Chwès a l' merite d' aveur sipårdou sacwants noûmots, come "tuzance" et "schålance".
A pårti di 2003, avou Michel Hubert come peneu, tos les tecses (minme di Hu, et d' l' Årdene) ont stî rmetous e walon d' Nameur. Insi, li Chwès drove li voye a on rfondou namurwès ki n' dit nén s' no, mins k' est pratiké, eto, dins les romans da [[Chantal Denis]] et [[Lucien Somme]].
===Li [[S.N.R.]] "Li Chwès"===
C' est l' Soce Nén Recwårlante ki manaedje li gazete, et eto sacwants eplaidaedjes. Li prezidint askepieu fourit Tchåle Massaux. E 2003, c' est [[Yves Paquet]] k' a rprin l' posse.
| 