Paskeye sol sidje et l' dissidjmint d' Wîne : Diferince etur modêyes
Contenu supprimé Contenu ajouté
Aucun résumé des modifications |
Aucun résumé des modifications |
||
Roye 1:
Li '''Paskeye sol sidje et l' dissidjmint d' Viene''', c' est ene [[paskeye]] sicrîte e walon pa on Walon
Eto, c' est onk des prumîs cnoxhous [[scrijhaedjes e walon]].
Li scrijheu esteut kécfeye on moenne ki sognive les coixhîs, et fé des convoyes inte li tchamp d' batreye a l' abeye. Dandjreus k' il a morou a Viene, sins måy raler e Payis d' Lidje.
== Istwere do papîscrît ==
Li papiscrît esteut dins des vîs-papîs di l' abeye di Thorn e [[Limbork olandès]]. Li dierinne abesse esteut l' feye di l' Elijheu d' Sake, Frederik-Ågusse III, rwè del Pologne. C' esteut ossu l' prôpe sour do duk Albert-Cazimir di Sake-Teschen, govierneu djenerå des [[Bas-Payis Otrichyins|Bas-Payis]]. Dandjreus k' ele li tneut di l' eritaedje di s' pa, k' aveut djouwé on si grand role dins l' victwere a Viene.
Il a stî ratchté pa on rcwereu d' vîs papîs d' [[Perwé]], et rtrové mon on vî-warî d' Brussele pa on mimbe del soce "Les Amis des Dialectes". [[Jean Haust]] li ratchta avou ses cwårs, et l' eplaidî dins l' prumî limero del rivowe "Les dialectes belgo-romans" e 1937.
== Li walon del paskêye do sidje di Viene ==
=== Accints ===
* Li scrijheu eploye, onk après l' ôte l' accint d' Lidje (Otoman, kimander) eyet l' accint d' Hesbaye (''Otomon, kimonder'').
* Li [[Nén Durant Indicatif Erirece]] pluriyal est rindou pa ''-int'' (''il acorint'') estô di '''-ît''' (il acorît).
* Li [[shuvion]] -ion est léjhou a deus sillabes
:Mins ces Trouks et ces eritikes Racorént a si grands tropeas So nosse bastion (''bastiyon'') do Palå.
=== Croejhete ===
* L' uzaedje do nén definixhant prono "tertos" ni corespond nén a l' uzaedje d' asteure (il est eployî come addjectif).
:Avou ''tertotès'' grandès airs (Avou totès grandès airs).
:Gn aveut ene téle espouvante el veye / Ki ç' n' esteut k' ''tertotès'' plorreyes (totès plorreyes).
:Dji sohaitive ki ''tertos'' les croufieus (tos les croufieus), ouxhént des rins come li Bassa di Waradinne.
* Ridoblaedje des superlatifs.
:Ca si très foû près il estént Ki zels et nos, nos ns atrapént Nos haversaks avou nos pikes (il estént si témint tot près d' nozôtes ki…)
* L' adviebe "trè" vout dire "si", "témint"
:Loukîz ! '''trè''' tant nos è touwîs Ki tos les dwôrs end estént plins ('''si''' tant nos ndè touwîs ki …; nos ndè touwîs '''témint''' tant ki …)
* Li prono "lezî" n' egzistêye nén co. On eploye "les".
:Li mene ''les'' raetcha e grognon (Li mene '''lezî''' raetcha e grognon).
=== Motlî ===
*Gn a tot on motlî so les tecnikes militaires d' adon, eyet sol djeyografeye di l' Impire trouk.
*Gn a eto des mots k' ont on sins pus lådje k' asteure, come estale = bwès.
:Loukîz: i n' avént nén pus d' keure
:Di leu moirt ni di nos côps d' bales
:K' adon il ouxhént stî d' '''[[Motî:estale|estale]]'''.
* Li scrijheu saveut dandjreus eto l' francès, ca sacwantès ratourneures polnut esse riwaitêye (dedja) come des [[francijha]]s.
| |||