Wikipedia

Codjowaedje bouter : Diferince etur modêyes

Navigation interactive dans l’historique
← Diferinces des candjmints di dvantDiferinces des candjmints shuvants →
Contenu supprimé Contenu ajouté
VisuelWikicode
Aucun résumé des modifications
Aucun résumé des modifications
Roye 1:
Li '''Codjowaedje di "bouter"''', c' est l' essegne dopo [[codjowaedje|codjower]] erîlé desles viebes erîlés del prumire [[troke da Hendschel]].
Po codjower "bouter", on stitche ene [[cawete di codjowaedje]] après l' bodje '''bout-'''.
 
== Viebes erîlés so "bouter" ==
=== Viebes erîlés dins tos les accints do walon ===
Gn a ene cåkêye di viebes ki shuvnut li codjowaedje di bouter. 25 a 30 åcint (27 % dins les [[Codjowaedjes da Stasse]], 28 % dins les [[Codjowaedje da Gilliard]]).
=== Viebes erîlés e rfondou et disrîlés e des walons coinreces ===
Li bodje ni candje nén e rfondou, dabôrd k' i candje e sacwants walons coinreces, u e sacwants sistinmes ortografikes
C' est les viebes :
* li coron do bodje est '''-z-''' ('''tuzer''', '''djåzer''', '''cåzer''').
* li coron est
** '''-ever''' ('''crever''', '''lever''')
** '''-ouwer''' ('''alouwer''', '''louwer''', '''djouwer''').
** '''-erer''' ('''eterer''').
=== Viebes del prumire troke nén pår erîlés so bouter ===
* Viebes erîlêymint disrîlés avou candjmint d' cossoune å coron do bodje :
** '''-k-''' ki dvént '''-c-''' divant sacwantès cawetes di codjowaedje sol piceure di : [[Codjowaedje viker|viker]]
** '''-ss-''' ki dvént '''-s-''' divant sacwantès cawetes di codjowaedje sol piceure di : [[Codjowaedje pinser|pinser]]
** '''-gu-''' ki dvént '''-g-''' divant sacwantès cawetes di codjowaedje sol piceure di : [[Codjowaedje teguer|teguer]].
* Viebes erîlêymint disrîlés avou [[candjmint d' voyale]].
** '''-iner''' => '''-ene''', sol piceure di [[Codjowaedje copiner|copiner]]
** '''-urer''' => '''-eure''', sol piceure di [[Codjowaedje djurer|djurer]]
* Viebes erîlêymint disrîlés avou ene dobe cossoune (apus ki R) å coron do bodje :
** Avou ristitcheye voyale, sol piceure di : [[Codjowaedje shofler|shofler]].
** Avou ene moyeye cawete (-êye) sol piceure di : [[Codjowaedje tchicter|tchicter]].
* Viebes erîlêymint disrîlés avou R et ene ôte cossoune å coron do bodje :
** Li R tchait ås prezintreces å singulî sol piceure di: [[Codjowaedje wårder|wårder]].
** Li R dimeure ås prezintreces å singulî, et on codjowe avou ene moyeye cawete (-êye) sol piceure di [[Codjowaedje boerler|boerler]].
** Li R tchait ås prezintreces å singulî et gn on candjmint d' voyale, sol piceure di [[Codjowaedje tourner|tourner]].
** Li R dimeure ås prezintreces å singulî + candjmint d' voyale al futurrece, sol piceure di [[Codjowaedje furler|furler]].
* viebe avou ene [[spotchåve voyale|sipotchåve voyale]] e bodje : [[Codjowaedje diner|diner]].
* viebe pår disrîlé : [[Codjowaedje aler|aler]].
== Les cawetes do codjowaedje des erîlés viebes del prumire troke ==
=== Infinitif ===
:[[bodje]] + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-er </B></FONT>: '''bout<FONT COLOR="#ff0000">er</FONT>'''.
Li bodje:
* pout aveur on '''-z-''' å coron ('''tuzer'''): ça n' candje rén.
* ni pout nén aveur ene dobe cossoune å coron: c' est des ôtes codjowaedjes come sol piceure di ([[Codjowaedje shofler|shofler]] ubén [[Codjowaedje tchicter|tchicter]].
* n' a nén come dierinne cossoune di l' infinitif '''-ss-''' u '''-k-''', u '''-gu-''' (ki candjèt divant sacwantès cawetes di codjowaedje): riloukîz a: [[Codjowaedje viker|Codjowaedje di "viker"]], [[Codjowaedje passer|Codjowaedje di "passer"]], [[Codjowaedje teguer|Codjowaedje di "teguer"]].
* n' est nén "[[Codjowaedje aler|al-" (viebe aler, disrîlé)]]
=== Pårticipes ===
==== Pårticipe erirece ====
* omrin:
:bodje + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-é</B></FONT>: '''bout<FONT COLOR="#ff0000">é</FONT>'''.
* femrin:
:bodje + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-êye</B></FONT>: '''bout<FONT COLOR="#ff0000">êye</FONT>'''.
 
==== Pårticipe prezintrece ====
:bodje + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-ant</B></FONT>: tot '''bout<FONT COLOR="#ff0000">ant</FONT>''' (aprume e [[Payis d' Lidje]]), e '''bout<FONT COLOR="#ff0000">ant</FONT>''' (ôte pårt).
Ligne 98 ⟶ 124 :
* dobe erî futeur: [[Codjowaedje aveur|" aveur"]] a l' erî futeur+ pårticipe erirece: cwand dj' årè yeu bouté, après k' t' årès yeu bouté, evnd
* dobe erî Durant Indicatif Erirece: [[Codjowaedje aveur|" aveur"]] a l' erî Durant Indicatif Erirece + pårticipe erirece: cwand dj' aveu yeu bouté, après k' t' aveus yeu bouté.
=== Suddjonctif ===
==== Indicatif prezintrece ====
* [[Cåzant]](e):
:Ki dj' '''bout<FONT COLOR="#ff0000">e</FONT>'''.
* [[Atôtchî]] (eye):
** atôtchaedje ôrdinaire
:bodje + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-ez</B></FONT>: vos '''bout<FONT COLOR="#ff0000">ez</FONT>'''. Li dierin <FONT COLOR="#ff0000"><B>-z</B></FONT> ni s' prononce måy.
** [[atouwaedje]].
:bodje + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-es</B></FONT>: ti '''bout<FONT COLOR="#ff0000">es</FONT>'''. Li <FONT COLOR="#ff0000"><B>-s</B></FONT> ni s' prononce måy.
* [[Riwaitant]](e):
** fråze di djhaedje:
:bodje + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-e</B></FONT>: i '''bout<FONT COLOR="#ff0000">e</FONT>''', ele '''bout<FONT COLOR="#ff0000">e</FONT>'''.
** fråze di dmande:
:bodje + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-e</B></FONT> + <FONT COLOR="#0000ff"><B>-t</B></FONT>: '''boute<FONT COLOR="#0000ff">-t</FONT> i ? / boute<FONT COLOR="#0000ff">-t</FONT> ele ?'''.
Les fråze di dmandaedje ås ôtès djins si fjhèt tot metant les [[prono|pronos sudjets]] padrî l' viebe (sins loyeure). Li prono "vos" metou padrî, si pout rsaetchî evoye.
* Cåzant(e)s:
:bodje + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-ans</B></FONT>: nos '''bout<FONT COLOR="#ff0000">ans</FONT>'''; dji '''bout<FONT COLOR="#ff0000">ans</FONT>''' (el [[Basse-Årdene]]).
* Atôtchîs (atôtcheyes):
:bodje + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-ez</B></FONT>: vos '''bout<FONT COLOR="#ff0000">ez</FONT>'''. Li dierin <FONT COLOR="#ff0000"><B>-z</B></FONT> ni s' prononce måy.
* Riwaitant(e)s:
** cawete lidjwesse:
:bodje + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-èt</B></FONT>: i '''bout<FONT COLOR="#ff0000">èt</FONT>''', ele '''bout<FONT COLOR="#ff0000">èt</FONT>'''. Li dierin <FONT COLOR="#ff0000"><B>-t</B></FONT> ni s' prononce nén dins l' dijhaedje, mins bén dins li dmandaedje: '''boutè<FONT COLOR="#0000ff">t</FONT> i ?''' / '''boutè<FONT COLOR="#0000ff">t</FONT> ele ?'''
** [[dobe rifondowe|cawete namurwesse]]:
:bodje + <FONT COLOR="#ff0000"><B>-nut</B></FONT>: i '''bout<FONT COLOR="#ff0000">nut</FONT>''', ele '''bout<FONT COLOR="#ff0000">nut</FONT>'''. Li dierin <FONT COLOR="#ff0000"><B>-t</B></FONT> ni s' prononce nén dins l' dijhaedje, mins bén dins li dmandaedje: '''boutnu<FONT COLOR="#0000ff">t</FONT> i ?''' / '''boutnu<FONT COLOR="#0000ff">t</FONT> ele ?'''
== Codjowaedjes coinreces ==
* Infinitif :
Ligne 120 ⟶ 170 :
* [http://lucyin.walon.org/codjowaedjes/bouter.html Tåve do codjowaedje di "bouter"]
* [http://lucyin.walon.org/codjowaedjes/tuzer.html Tåve do codjowaedje di "tuzer"]
* [http://lucyin.walon.org/codjowaedjes/alouwer.html Tåve do codjowaedje di "alouwer"]
Prin del pådje «https://wa.wikipedia.org/wiki/Codjowaedje_bouter»