Ké fayé payis ki l' payis d' Tchålerwè (monoloke)

Ké fayé payis ki l' payis d' Tchålerwè (Qué sale payis què l' payis d' Châlèrwè)[1], c' est on monoloke dit på Bob Dechamps, eyet scrît pa lu-minme avou l' aidance da François Lemaire.[2]

Li dijhaedje oridjinå s' a fwait avou l' patwès walon di Tchålerwè et s' lomer Chârlèrwè qué sale payis.[2]

Redjårbaedje e rfondou walon do tecse, oridjinålmint scrit e patwès di Tchålerwè:

Bon Diu, ké fayé payis ki l' payis d' Tchålerwè[3]
Minme s' i gn a nole såjhon, i ploût deus djoûs so troes.
Vos n' î sårîz vudi sins vo-n impermeyåbe:[4]
Vos riskez d' esse tot crou come on vî mizeråbe.
Vos endalez kécfeye på pus clair des soleas,
Vs djhoz «Tolminme, dji croe ki l' tins dmorrè å bea.»
Mins vs ramassez rola ene di ces bounès nûlêyes[5]
Ki vs va fé racori, l' coyene vraiymint trimpêye.
Si vos vos è rexhoz sins awè on catåre,
Vos vos ploz bén vanter d' esse on nouzome tchançåd.[6]
Çk' i gn a åtou del veye ? Ç' est toplin des berdouyes :
Ç' n' est nén fwait po les djins, c' est bon po les guernouyes !
Yeyet nos î estans co pus blancs k' des naveas
Avou totes les foumires ki vegnnut des forneas.
Comint çk' on pout dmorer dins ene pareye contrêye,
Cwand gn a des cenes ki l' cir est bleu tote el djournêye ?
Pocwè k' on n' s' eva nén viker wice k' i fwait bon
Ey evoyî bouler l' fayé payis walon ?
Pocwè ? C' est tot bounmint pask' on trouve ci-roci,
— Do moens, nos, ses efants —, tot ç' k' i fwait plaijhi.
Èn etrindjir pasreut on djoû a Tchålerwè:
Il årè veu, Bon Diè, deus troes belès sacwès,
Mins come sovnance del veye, cwè çk' il årè, cist ome ?[7]
Motoit deus u troes foto plakêyes dins èn albom.
I n' årè nén comprins, tot çou k' il est por nos,
Ç' pitit boket del Daegne ki nos a mostré l' djoû.[8]
No Walonreye, por nos, c' est l' pus grande des merveyes
Et nos plans bén cachî, nos n' trovrans rén d' parey.
Cwè ç' k' i gn a d' mî k' ôte pårt ? Vraiymint, dji n' el sai nén.
Pocwè l' veyans ns voltî ? C' est po tot yet po rén.
(…)

Hårdêyes difoûtrinnes

candjî

Pî-note yet sourdants

candjî
  1. Incipite do tecse.
  2. 2,0 et 2,1 http://www.fossiliraptor.be/paysdecharleroi.htm
  3. Mwaisse modêye: «ké sale payis» (avou «fayé», gn a on pî dtrop, mins c' est pus tipicmint walon.
  4. Mwaisse modêye: «si vos sôrtez in djoû…»
  5. Mwaisse modêye: pont d' coron -ès (flotchreçmint) a «ène di cès bones nouwêye»; målureuzmint, ça dene on pî d' trop.
  6. Mwaisse modêye: ritche rimaedje «catâre» / «chançârd»
  7. «ome» po wårder l' rime; mwaisse modêye «…en some»
  8. Mwaisse modêye: axhiltance «por nous» / «djoû»; nén wårdêye roci.