Edward Snowden
Edward Snowden, (riwalnijhåve Douwård Snôden), k' a skepyî li 21 di djun 1983, c' est èn infôrmatikî amerikin k' a cossemé dipus d' 200.000 documints des siervices sicrets amerikins, k' il ovréve por zels on moumint : el CIA.[1]
_(cropped).jpg)
Il a stî haeyi des Amerikins, mins préjhî di tos les payis k' estént espionés på CIA.
Politike candjî
Les politikîs estazunyins ont fé shonnance di rén sawè, mins ont tolminme dmandé escuze.[1] Barack Obama, k' esteut prezidint a l' epoke, a clatchî e 2016 : « Dji pinse k' Edward Snowden a mostré des transixhances ledjitimes. Seulmint, el manire di fé k' il a tchoezî ît foû-rîle, tot rwaitant les procedeures yet les fijhaedjes des siervices di racseignmint estazunyins. Si tertot fijheut come i vout cåze di ces transixhances ci, adon ça sreut foirt målåjhey d' aveur on govienmint k' est orgånizé ubén on sistinme di surté nåcionå. ».[2]
Donald Trump aveut lonmint rdit les cossemaedjes d' Edward Snowden tins des vôtaedjes di 2016. Poirtant, il a stitchî k' i pôreut bén l' acoirder ene gråce, e 2020.[3]
Ratrait candjî
Cåze di tos les documints k' il a cossemé, Edward Snowden a dvou peter evoye des Uyessês. Plamour k' èç payis la vout l' ataker å tribunå pusk' il a cossemé des documints screts d' l' Estat.[4] Mins nerén, cwand il a cossemé tos les documints, Edward Snowden esteut a Honconk. Il a tchoezî d' aler låvå, ca el libe-parole eyet li fwait d' aler conte li pouvwer dmeurnut des droets drola, sapinse a lu.[5] Les Uyessês ont dmandé a Honconk po l' fé rivni po k' i soeye djudjî.[4]
Djusse après awè cossemé ces documints la, Edward Snowden a baguer el Rûsseye. A l' atake, ça dveut esse seulmint po on tins.[6] Nouv ans pus tård, e 2022, Vladimir Poutene l' a oficirmint ricnoxhou tot-z estant on citweyin rûsse advitam.[7]
Bon dvwer candjî
Julian Assange, l' askepieu di WikiLeaks, rwaite voltî Edward Snowden tot-z estant èn ero.[8]
Alére candjî
Désiré Malet, Les grandès orayes d' Obama, Li Rantoele 68, ivier 2013-2014
Referinces eyet sourdants candjî
- ↑ 1,0 et 1,1 https://lirantoele.walon.org/aurtchives/Rantoele68-waibe.pdf
- ↑ https://www.engadget.com/2016-11-21-president-obama-on-snowden-pardon.html?guccounter=1
- ↑ https://www.rts.ch/info/monde/11534868-donald-trump-dit-envisager-de-gracier-le-lanceur-dalerte-edward-snowden.html
- ↑ 4,0 et 4,1 https://www.washingtonpost.com/world/national-security/us-charges-snowden-with-espionage/2013/06/21/507497d8-dab1-11e2-a016-92547bf094cc_story.html
- ↑ https://www.theguardian.com/world/2013/jun/09/edward-snowden-nsa-whistleblower-surveillance
- ↑ https://world.time.com/2013/06/23/russian-hospitality-why-snowden-picked-moscow-as-his-transit-point/
- ↑ https://www.aljazeera.com/opinions/2022/12/18/the-trouble-with-edward-snowden
- ↑ https://www.theguardian.com/media/2013/jun/10/julian-assange-praises-edward-snowden