Å boird des aiwes
Å boird des aiwes (Shui-hu-zhuan) (e tchinwès 水浒传, çou ki vout dire "racontroûle des erives", pinyin : Shuǐ hǔ zhuàn), c' e-st on roman d' advinteures k' a skepyî foû d' racontroûles metowes so papî eyet riscrites pa d' pus d' on scrijheu, mins k' on dit d' acostumance ki c' e-st on lomé Shi Nai'an l' oteur, dins les anêyes 1300 et des. L' istwere conte les faitindjes eyet les furdinnes da cint et hût bindeyes ki s' ribelèt conte on cron govienmint eyet les hôts fonccionåres ki siervèt l' impreur.
Ci roman la e-st onk des cwate grands classikes del literateure tchinwèse, avou l'Istwere des troes rweyåmes, Li perlinaedje a solea djus eyet li Sondje el rodje måjhire. I gn a d' pus d' ene modêye di ci roman la; ele contèt di 70 a 120 tchapites. Li pus spårdowe est l' cene da Shi Nai'an. Po dire li vraiye, c' e-st apreume èn ôte sicrijheu, on lomé Jin Shengtan, k' a ramîdré l' roman po ndè fé l' meyeuse modêye eyet l' mî cnoxhowe pol djoû d' oûy. Seulmint, li Jin Shengtan esteut si pô grandiveus k' i n' sina nén di s' no, et s' leya-t i l' no da Shi Nai'an come oteur, minme dins l' adrovaedje.
Bråmint des spots eyet des ratourneures do tchinwès d' enute provnèt foû do roman. Li roman n' a måy sitî ratoûrné e walon, ni etir, ni a bokets. E francès, i gn a on clapant ratoûrnaedje da Jacques Dars (Au bord de l'eau) k' a paretou amon Gallimard (Pléiade eyet adon Folio, e 1997).
Li racontoûle rapoite des faitindjes ki s' ont passé po do bon, do trevén des Song (960-1279). Di ç' tins la, on lomé Song Jiang s' a metou al tiesse d' ene binde di bindeyes. Il esteut si malén eyet si bén aspoyî d' ses copleus k' i fala des ans eyet des razans po k' les sôdårs di l' impreur parvininxhe a les bate. Les djutinnes del binde passît raddimint dins les racontroûles des ptitès djins.
Les 108 bindeyes (èn emacralé nombe, dins l' tuzance tchinwesse) sont les imådjes di 108 démons ki sont dislaxhîs, å cmince do roman, på grand marixhå Hong, mwaisse sôdår da l' impreur Ren-Zong, des Song. Trinte shijh bindeyes, omes eyet cméres, les pus foirts, sont-st aloyîs ås asses do cir, eyet 72 ås asses del daegn. Les 36 prumîs sont les grands mwaisses des bindeyes, les 72 ôtes, des pus ptits mwaisses. Ces bindeyes la, å pus sovint, n' ont nén todi stî des harlakes eyet des calins: bråmint estént des fonccionåres ou des sôdårs k' ont dvou peter å diåle eyet les cåzes, c' esteut l' indjustice d' on cron govienmint. Sovint eto, il ont dvou divni des bindeyes après ene biestreye k' il ont fwait.
Foû do roman, on-z a fwait on fouyton eyet des pîces di teyåte, on djeu videyo (Suikoden), des bindes d' imådje, des istweres di kungfu eyet minme èn ôte roman tot etir: Li fleur e posson d' ôr.
Hårdêye difoûtrinne
candjî- Bibioteke E-Asia di l' univiersité di l' Oregon: Tot l' roman, ratoûrné e l' inglès.