Sustantif
On sustantif ou cmon no, c' est on mot ki mostere ene sacwè, ene sakî, on sintimint, k' end a bråmint des pareys.
Årvierdimint, on no prôpe mostere ene sakî ou ene sacwè k' end a k' onk u k' ene.
Ene sustantivire, c' est ene motire ki djowe el sintake come on sustantif.
Mwaissès piceures candjî
Les sustantifs candjnut e djinre (e walon, l' omrin et l' femrin) ey e nombe (e walon, singulî et pluriyal).
Des ôtes mots polnut djouwer li role d' on sustantif : c' est çou k' on lome li sustantivaedje.
- li dinner, å-z ôre des djins, li vete et l' setch, c' est èn abateu di stårés.
Ene sustantivire fwait l' minme bouye k' on cmon no, mins c' est sacwants mots todi metous eshonne.
- C' est on dji-n'-vou-dji-n'-pou
Acpagnmint des sustantifs candjî
Li sustantif eyet les mots ki vont avou fômnut li troke do sustantif
Li sustantif est sovint metou dirî on prezintoe (u ene prezintrece). Li pus corant est l' årtike (li, el, on, ene, les, des). Mins gn a eto les prezintoes d' apårtinance (mi, èm, ti, èt, vosse, vo, si, ès, nosse, leu, mes, tes, ses, nos, vos, leus), di mostraedje (ci, cisse, ces, cesses), des prezintoes nén definixhants (sacwants, sacwantès, kékes, nou, nole...)
Li sustantif pout esse espliké pa :
- èn addjectif (u sacwants) :
- on bea tchvå; on bea novea tchôd paltot.
- on diterminant :
- li tchvå dås cwate fis Aimon.
- ene fråzlete aloyeye å no :
- li tchvå k' a tchai a l' ostake.
Plaece dins l' fråze candjî
Li sustantif pout esse li sudjet u l' coplemint d' on viebe.
- Li meur va croûler
- Il ont remolou l' oto.
Rålmint, i pout fé ene fråze a lu tot seu.
- Asteme !
Stîle å sustantifs candjî
Li stîle ås sustantifs, c' est ene manire di scrire (ou d' cåzer, po les raprindisses) la k' eploye bråmint des sustantifs.
Ci stîle la ni va waire avou l' walon ki waite sovint di replaecî les sustantifs pa des viebes.
- Saye d' esse a l' areyopôrt divant l' arivaedje di l' avion => :Saye d' esse a l' areyopôrt divant ki l' avion n' arive.