Eglijhe (bastimint)
Ene eglijhe (e vî walon, on djheut ene gléjhe), c' est on bastimint la k' les crustins catolikes et ortodosses si rashonnèt po messe, et po les ôtes ofices, u î aler tot seus po-z î dire ses priyires.
L' eglijhe est diferinne, d' ådfoû et d' ådvins di l' eglijhe protestante, k' on lome eto timpe.
D' ådfoû, ene eglijhe est fwaite d' on tchapistrea (divant l' poite d' intrêye), di meurs dilérins, et d' on "cou".
Li tchapistrea pout esse on ptit bastimint (a Our et a Ôpont, metans). I djowe li minme role kel tchapåd d' ene eglijhe. A Graide, li tchapistrea est dins l' tour (li clotchî).
Li clotchî est sovint metou do costé del poite d' intrêye.
D' ådvins, ene eglijhe est fwaite d' on tchapåd, la k' gn a des benoetîs; pu d' ene nåve (la k' les djins s' tegnnut), d' on keur (pol curé et les coråls). Å fond do keur, gn a l' åté. Li pirlodje esteut sovint metowe inte li nåve et l' keur.
Dins les grandès eglijhes, gn a eto des ptitès nåves u acintes.
L' eglijhe a divnou li mwaisse bastimint do viyaedje; c' est eto li sene kel viyaedje est ene pårotche.
Les ptits bastimints come des eglijhes, ki n' sont nén des pårotches, si lomnut des tchapeles. Les foû grandès eglijhes si lomnut des catedråles u des båzlikes.
Li mot "eglijhe" a eto dné leu no a sacwants viyaedjes del Walonreye.
Årtchitecteure des eglijhes del Walonreye candjî
- eglijhes romanes : ene des pus rlomêyes, c' est l' eglijhe di Wahå.
- eglijhes gotikes.
- eglijhes modienes : fwaites après 1960, kel clotchî est bråmint pus bas : Tchonveye, Boudje, Libråmont. Gn a pus k' on simpe åté; li clotchî pout esse metou foû do mwaisse bastimint.
Les eglijhes foû del Walonreye candjî
E l' Afrike, les eglijhes sont sovint des pus ptits bastimints. Dins les viyaedjes, ci n' est pacô ki des cahoutes avou des toles sol toet.
Les eglijhes ortodosses sont bråmint pus wårnêyes ådvins, avou totès sôres di pondeures.
Dins les payis muzulmans k' ont stî colnijhîs pås Francès, gn a bråmint des ancyinnès eglijhes ki sont divnowes des Aisses del Tuzance.
Les eglijhes eyet l' droet del Moyinådje candjî
Li tchapistrea et l' eglijhe estént teritwere franc. Ça vout dire ki les signeurs ni plént nén ramasser ene djin a cisse plaece la. Ci droet la a stî stindou al cimintire, did la li no walon d' aite.
Portant, gn a des rlomés egzimpes la ki ç' droet la a stî tapé djus : metans cwand on fjha broûler des cints d' Catåres dins ene eglijhe al fén del 8inme Croejhåde.
Co asteure e sacwants payis (Palestene), on n' va nén voltî dins les eglijhes po ramasser des djins, minme riwaitî come des terorisses.
Hårdêye divintrinne candjî
Djivêye des eglijhes del Walonreye avou leu portrait e Wikipedia